अमेरिकेला धडा शिकवण्याचा उद्योग

अशात लॅटिन (दक्षिण) अमेरिकेत ब-याच घडामोडी घडत आहेत. त्याचा परिणाम हा अमेरिकेवर होतोच. काही वेळा अमेरिकेचे परराष्ट्र धोरण मुख्यत: लॅटिन अमेरिकन देशांच्या विरुद्ध असते. कारण तसं सरळ आहे. बरेचसे लॅटिन अमेरिकन देशांमध्ये डावी किंवा समाजवादी विचारांची सरकारे आहेत. अमेरिका म्हटलं कि आपल्याला फक्त उत्तर अमेरिका आणि लॅटिन अमेरिका इतकाच भूगोल आठवतो. पण मध्य अमेरिका नावाचा भूभाग अस्तित्वात आहे हे आपण विसरतोच. साधारण मेक्सिकोच्या दक्षिणेकडे मध्य अमेरिकेचा भूभाग चालू होतो आणि मध्य अमेरिकेच्या दक्षिणेकडे अर्थात लॅटिन अमेरिका सुरु होते. म्हणजे उत्तर अमेरिका आणि लॅटिन अमेरिका यांना जोडणारा प्रदेश हा मध्य अमेरिका नावाने ओळखला जातो. या मध्य अमेरिकेत एकूण सात देश आहेत. त्यातला एक देश म्हणजे निकाराग्वा!

निकाराग्वाचा उल्लेख आता करण्याचे कारण पण तसेच आहे. वर म्हटल्या प्रमाणे लॅटिन अमेरिकन देशांमध्ये घडणाऱ्या घडामोडींचा परिणाम अमेरिकेवर तसेच जगभर होत असतो, तसाच परिणाम हा मध्य अमेरिकेतल्या देशांचा अमेरिकेच्या राजकारणावर होत असतो. नुकतीच एक ताजी घटना घडली. काही दिवसांपूर्वी निकाराग्वा सरकारने अमेरिकेच्या तीन मुत्सद्द्यांना अमेरिकेत परत पाठवले. याचे अगदीच बालिश कारण देण्यात आले. काय तर म्हणे हे अमेरिकेचे राजनैतिक अधिकारी कस्टम्सच्या भागात दहशतवाद आणि ड्रग्स विरोधी कारवाई करत होते, ते पण निकॅराग्वान सरकारच्या सम्मतीविनाच! आपण वर वर पाहिल तर प्रसंग फार छोटा आहे. आंतरराष्ट्रीय राजनैतिक वर्तुळात अश्या घटना घडत असतात. कधी कधी मुत्सद्द्यांना त्यांच्या देशात परत पाठवले जाते किंवा मग राजदूताला किंवा हायकमिशनरला समज दिली जाते. आपल्याला वाटेल कि यात नवीन काय. पण इथे याचा वेगळा संदर्भ आहे.

निकाराग्वाचे सद्य सरकार हे लोकशाहीवादी असले तरी डाव्या, समाजवादी विचारसरणीने प्रेरित झाले आहे. निकाराग्वामध्ये राष्ट्रपतीच देशाचा आणि त्या अनुषंगाने सरकारचा खरा राज्य प्रमुख असतो. आताच्या घडीला ‘होसे डॅनियल ओर्टेगा सावेद्रा’ हे राष्ट्रपती पदावर विराजमान आहेत. ह्या माणसाचा आणि अमेरीकेचा पूर्वीपासूनच छत्तीसचा आकडा. अमेरिकेने ह्याच्या विरोधी पक्षाच्या आणि चळवळीच्या राजकारण्यांना सढळ हाताने नेहमीच मदत केली. डॅनियल ओर्टेगांना सत्तेत येण्यापासून रोखण्यामध्ये अमेरिकेने बरीच कारस्थाने केली. पण कसाबसा हा माणूस २००७ ला परत सत्तेत आला. म्हणून याचा अमेरिकेवर विशेष राग!

बरं हा पण काही साधासुधा नाही. हे तसे उद्योगशील व्यक्तिमत्व. महाशयांनी क्युबा मध्ये जाऊन तिथल्या मार्क्सिस्ट – लेनिनीस्ट सरकारकडे जाऊन गोरील्ला युद्धाचे रीतसर प्रशिक्षण घेतले. निकाराग्वातल्या राज्यक्रांतीनंतर मग डॅनियल ओर्टेगा राजकारणात अधिक सक्रीय झाले आणि बहुपक्षीय सरकारचे अध्यक्ष बनले. त्यांनी सुरवातीला राष्ट्रीयीकरण, जमीन सुधारणा, तसेच शैक्षणिक उपक्रम असे विविध उद्योग केले. डॅनियल ओर्टेगा आणि व्हेनेझुएलाचा हुगो चावेझ म्हणजे तर घनिष्ट मित्रच.

२००७ साली निवडून आल्यानंतर मात्र त्यांनी निकाराग्वाच्या राजकारणावर पकड मिळवली आणि ती आजतगायत कायम आहे. मिळेल त्या प्रसंगी अमेरिकेला धडा शिकवण्याचा नवीन उपक्रम यांनी सध्या हाती घेतला आहे असे दिसते आहे. त्याचीच परिणीती म्हणजे क्षुल्लक कारणांवरून अमेरिकी मुत्सद्द्यांना घरी धाडण्याचे परमकर्तव्य त्यांनी केले आहे. अर्थात अमेरिकेने निकाराग्वा सरकारला इशारा दिला आहे, कि या प्रकरणाचे अमेरिका आणि निकाराग्वा यांच्या व्यापारी संबंधांवर प्रतिकूल परिणाम होतील. निकाराग्वा सरकारने मुत्सद्द्यांना त्यांच्या त्यांच्या घरी पाठवल्यानंतर, अमेरिकेच्या परराष्ट्र विभागातील   अधिका-यांनी पत्रकार परिषद घेऊन हा धमकी वजा इशारा देऊ केला आहे. याचा निकाराग्वाच्या तारणहारावर आणि त्यांच्या सरकारवर काही परिणाम होतो का हे बघणे औत्सुक्याचे ठरेल.

- निखील कासखेडीकर